Celtic Spirit spiritualiteit, Natuurreligie, Keltische festijnen, Volle en nieuwe maan rituelen

Tijd: 2 februari
Andere namen: Ploeg- en Zaaifeest, Candlemas, Lichtmis, Brigid.

Imbolc (spreek uit: immolk) is een feest dat te maken heeft met rituele reiniging en opleving van de natuur. Voor de Romeinen was februari een periode die te maken had met reiniging. "Februari" is afgeleid van "februare", d.w.z. rituele reiniging. Op 15 februari vierden de Romeinen de Lupercalia. Tijdens dit feest hulden twee priesters zich in de huid van een geslachte geit en renden door de straten van Rome, terwijl ze alle vrouwen die ze tegenkwamen sloegen met hun "februa", een rituele gesel van stroken geitenvel. Deze symbolische geseling was een rituele handeling waarmee de levenskracht werd gestimuleerd en mensen, dieren en de aarde zelf weer vruchtbaar werden. Veel vrouwen gingen op die dag zeer schaars gekleed de straat op om toch vooral de februa zo direct mogelijk op hun huid te voelen.
De heropleving van de natuur werd door de Grieken en Romeinen ook wel voorgesteld als de wedergeboorte van Adonis, de Vegetatiegod en de geliefde van Afrodite (Venus), die met de oogst was gestorven.

Door de eeuwen heen zijn de Lupercalia in het Romeinse Rijk zeer populair geweest, zowel bij de patriciërs als bij het gewone volk. Pas in het jaar 494 werd dit feest door paus Gelasius I verboden en vervangen door een feest voor de Heilige Maagd, en wel Maria Lichtmis. Daarbij werd het feest verplaatst van 15 naar 2 februari. Deze datum werd gekozen omdat dit 40 dagen na Kerstmis is. Dat is de voorgeschreven tijd na een bevalling in de Joodse en Christelijke religie voordat een vrouw een rituele reiniging kan ondergaan en weer in de kerk of synagoge mag komen.
Er was nog een reden om de Lupercalia naar voren te schuiven. Voor de Kelten was dit de tijd dat ze Imbolc vierden, een van de vier grote Keltische feesten, naast Beltaine, Lammas en Samhain. Imbolc had voor de Kelten dezelfde betekenis als de Lupercalia voor de Romeinen. Het was een rituele reiniging om de aarde na de winter opnieuw vruchtbaar te maken als voorbereiding op het ploegen en zaaien. Daarbij trok vaak het hele dorp rond de akkers met een beeltenis of symbolische voorstelling van de Godin die het graan zou beschermen. Poppetjes of kruizen, gevlochten uit het graan dat de vorige zomer was geoogst, werden tijdens de processies meegedragen. Voor de Kelten was het de Godin Brigid die als beschermvrouwe voor het graan optrad. Imbolc wordt dan ook wel Brigid genoemd. De Germanen moeten een vergelijkbaar feest gehad hebben, want in deze tijd droegen ze een beeld van de Godin Nerthus in een draagbaar rond de akkers. Ook over Freya zijn dergelijke ommegangen opgetekend. Imbolc is dan ook Keltisch voor "rondom de buik", waarmee de buik van Moeder Aarde werd bedoeld.
Toen de Christenen in de late Middeleeuwen probeerden de Heidense feesten en gebruiken uit te roeien, hebben ze een deel van deze gebruiken gewoon een christelijk tintje gegeven. Op een gegeven moment was het niet Brigid of Freya die begin februari rond de akkers werd geleid, maar de Heilige Maagd, die in een plechtige processie de honneurs waarnam. Brigid zelf werd ook op een zijspoor gezet en ze werd tot Saint Brigid, een van de vele voorbeelden van een heidense God of Godin die heilig verklaard is. Toch is de heidense oorsprong van deze heilige vaak nog goed te zien voor wie er oog voor heeft. In Noorbeek, in Limburg, wordt nog steeds de tweede zaterdag na Pasen de Brigidaboom gekapt en in het dorp neergezet. Na de Brigida-mis de volgende dag gaan alle mannen in twee rijen buiten de kerk staan en de vrouwen worden speels geslagen terwijl ze hier tussendoor lopen. De overeenkomst met de Lupercalia is onmiskenbaar.
Imbolc is een feest dat te maken heeft met de terugkeer van de vruchtbaarheid na de winter. Na of tijdens Imbolc kan er geploegd en gezaaid worden. De terugkeer van de vruchtbaarheid heeft twee elementen, namelijk een reiniging en een opwekking, als uit een diepe sluimer. Door de rituele handeling wordt de levenskracht die in de winter heeft gesluimerd opnieuw geactiveerd. Het opwekken van de levenskracht werd met Imbolc vaak gedaan door de as van het Joelblok van de afgelopen winter over de akkers te strooien.
Viering van Imbolc
Imbolc is een ploeg- en zaaifeest. Zelfs als je niet over een tuin beschikt kun je dit vorm geven. Je kunt graan zaaien in een houten kuip of plastic bak en deze op het balkon zetten. Met Lammas kun je dit graan oogsten en het zaad bewaren om het met Imbolc te zaaien. De eerste keer kun je bij een natuurvoedingszaak biologisch geteelde spelt kopen om te zaaien. Spelt is een tarwesoort die al vóór het begin van onze jaartelling verbouwd werd. Door de as van het joelblok, als je dat hebt gebruikt, over de aarde te strooien kun je de kringloop van het jaar meer kracht geven.
Imbolc kan ook op een andere manier vorm krijgen. Met Joel kunnen we iets wat is vastgelopen weer op gang brengen. De Imbolc-viering is bedoeld om iets wat al eerder op gang is gekomen van alle overbodige franje te ontdoen en er een duidelijk doel aan vast te knopen. Misschien heb je met Joel het goede, maar wat vage voornemen geuit: "Ik wil meer voor mijn medemensen gaan doen." Dan is Imbolc een goed moment om je af te vragen wat je allemaal niet voor je medemensen wilt gaan doen. Je tijd, energie, kennis en vaardigheden hebben nu eenmaal hun grenzen. Bedenk ook wat je wel zou kunnen doen en maak daar een keuze uit. Als je hebt besloten wat je wilt gaan doen, kun je dat uitdrukken in een tekst of handeling waarmee je als het ware je goede voornemen zaait, zodat het vruchten zal afwerpen.
We wensen je een fijne Imbolc-viering, waarin je je bewust wordt van groei en overvloed, ook als je dat nog niet gelijk om je heen ziet.